Ανάδραση > Βιογραφικό Δημήτρη Α. Χρηστίδη > Δημοσιεύσεις Δημήτρη Α. Χρηστίδη

Δημοσιεύσεις Δημήτρη Α. Χρηστίδη

Βλαχόπουλος, Σ. και Χρηστίδης, Δ. Α. (2004). Το επαγγελματικό απόρρητο του ψυχολόγου ως θεσμός του Δικαίου. Ψυχολογικά Θέματα. 10(1)

Περίληψη: Το άρθρο αυτό αναφέρεται στο επαγγελματικό απόρρητο του ψυχολόγου. Οι ρυθμίσεις του Κώδικα Δεοντολογίας των ψυχολόγων δεν έχουν, τουλάχιστον στην Ελλάδα, νομική ισχύ καθώς σε αυτόν περιέχονται “κατευθυντήριες γραμμές” οι οποίες σε καμία περίπτωση δεν αποτελούν τυπικό νόμο. Είναι λοιπόν σημαντικό να γνωρίζει, έστω κατά τρόπο γενικό, ο ψυχολόγος το περιεχόμενο και την ερμηνεία των διατάξεων της ελληνικής νομοθεσίας που σχετίζονται με το επαγγελματικό απόρρητο. Στο άρθρο παρουσιάζονται και αναλύονται όλες οι σχετικές διατάξεις.

Χρηστίδης, Δ. Α., Γιαγλής, Γ. Δ. και Κωνσταντινίδου, Α. (2004). Η θεμελιώδης έρευνα για την ίδρυση του Κέντρου Συμβουλευτικής και Ψυχολογικής Υποστήριξης (ΚΕ.ΣΥ.Ψ.Υ.) του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης. Στο Μ. Δικαίου, Π. Ρούσση, & Δ. Χρηστίδης (Επιμ. Σύντ. και Έκδ.), Επιστημονική Επετηρίδα της Φιλοσοφικής Σχολής, Τμήμα Ψυχολογίας Α.Π.Θ.: Τόμος 6. (σ. 291-315). Θεσσαλονίκη: Υπηρεσία Δημοσιευμάτων Α.Π.Θ./ Art of Text.

Περίληψη: Η εργασία αναφέρεται στην διερεύνηση α) της στάσης των φοιτητών του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης (Α.Π.Θ.) για την ίδρυση Κέντρου Συμβουλευτικής Φοιτητών (ΚΣΦ) και β) των θεωρούμενων και των υπαρκτών αναγκών τους για συμβουλευτική και υποστήριξη. Το δείγμα απετέλεσαν 1711 φοιτητές (46% άνδρες, 54% γυναίκες), ηλικίας από 18 έως 36 ετών (μ.ό. 21,04±2,06), που φοιτούσαν στο 1ο έως το 6ο έτος σπουδών (μ.ό. 2,27±1,36, από τους οποίους οι 41,1% ήταν πρωτοετείς) και ανήκαν σε 28 διαφορετικά τμήματα του Α.Π.Θ.. Τα ευρήματα θεμελίωσαν τους αντικειμενικούς σκοπούς της εκπαίδευσης των μελλοντικών στελεχών και τους στόχους λειτουργίας του νέου ΚΣΦ που λειτουργεί σήμερα με την ονομασία «Κέντρο Συμβουλευτικής και Ψυχολογικής Υποστήριξης» (ΚΕ.ΣΥ.Ψ.Υ.) του Α.Π.Θ..

Christidis, D. A., Kyriakou, E., Vezertzi, M., Komnidis, A. & Lazaridis, G. (2004). Design, implementation and standardization of an electrodermal resistance biofeedback devise (EDR-BD) and resulting changes in electrodermal activity (EDA) due to training in stress management techniques. Στο Μ. Δικαίου, Π. Ρούσση, & Δ. Χρηστίδης (Επιμ. Σύντ. και Έκδ.), Επιστημονική Επετηρίδα της Φιλοσοφικής Σχολής, Τμήμα Ψυχολογίας Α.Π.Θ.: Τόμος 6. (σ. 129-143). Θεσσαλονίκη: Υπηρεσία Δημοσιευμάτων Α.Π.Θ./Art of Text.

Abstract: The aim of this research project was to design, construct and standardize an EDR-BD, for the purpose of producing 20 such devices, in order to cover the needs of a university course with relevant subject. During the first evaluation phase the EDR-BD operated properly as an electronic device. During the second “calibration” phase, it was investigated whether it could function as a reliable psychophysiological instrument. EDR measurements of 100 subjects, using the EDR-BD and an industrial-quality polymeter, indicated a strong correlation (r=0.811, p< 0.01). Consecutively, in order to a) investigate whether the device could reliably detect psychophysiological changes and b) to further investigate whether changes in EDA may result from training in stress management strategies and relaxation techniques; measurements of EDR, depression, stress and presence of psychophysiological symptoms were recorded in 27 subjects, before and after their training. Analysis of data revealed statistically significant changes in EDR (both in phasic and in tonic levels), as well as in depression, stress and presence of psychophysiological symptoms. The results indicate that a) the EDR-BD can be utilized as an effective psychophysiological device and b) systematic training in stress management techniques can provide control of excessive sympathetic arousal.

Περιγραφή: Σκοπός της  εργασίας ήταν ο σχεδιασμός, η κατασκευή και η στάθμιση ενός μηχανήματος ηλεκτροδερματικής βιοανατροφοδότησης (ΜΗΔΒ) με στόχο, εφόσον η όλη διαδικασία ήταν επιτυχής, να κατασκευαστούν συνολικά είκοσι (20) τέτοια ΜΗΔΒ για τις ανάγκες του μαθήματος «Βιοανατροφοδότηση – 415» του Τμήματος Ψυχολογίας του ΑΠΘ. Σε πρώτο επίπεδο δοκιμασίας, το ΜΗΔΒ λειτούργησε ικανοποιητικά ως ηλεκτρονική συσκευή. Σε δεύτερο επίπεδο διερευνήθηκε κατά πόσο λειτουργεί ικανοποιητικά ως ψυχοφυσιολογική συσκευή, όπου συγκρίσεις ΗΔΔ 100 υποκειμένων, μετρώντας με ένα βιομηχανικό πολύμετρο και με το ΜΗΔΒ, είχαν υψηλή συνάφεια (r=0.811, p<0.01). Στη συνέχεια, προκειμένου να εξακριβωθεί η αξιοπιστία του ΜΗΔΒ ως εργαλείου καταγραφής ψυχοφυσιολογικών μεταβολών αλλά και για να διερευνηθεί αν προκύπτουν αλλαγές στην ΗΔΔ, ως απόρροια εκπαίδευσης σε στρατηγικές διαχείρισης του άγχους και σε ασκήσεις χαλάρωσης, μετρήθηκαν ΗΔΔ, κατάθλιψη, άγχος και ύπαρξη ψυχοφυσιολογικών συμπτωμάτων σε 27 άτομα, πριν και μετά την εκπαίδευση τους. Η ανάλυση δεδομένων κατέδειξε σημαντικές διαφορές στην ΗΔΔ (τόσο σε φασικό όσο και σε τονικό επίπεδο), όπως επίσης και στις μετρήσεις κατάθλιψης, άγχους και ύπαρξης ψυχοφυσιολογικών συμπτωμάτων. Τα ευρήματα υποδεικνύουν α) ότι το ΜΗΔΒ όντως μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη μέτρηση ψυχοφυσιολογικών μεταβολών και β) τη χρησιμότητα της συστηματικής εκπαίδευσης σε τεχνικές διαχείρισης του στρες για τον έλεγχο της αυξημένης συμπαθητικής διέγερσης.

Σήμερα, αυτά τα ΜΗΔΒ χρησιμοποιούνται και στο εργαστηριακό μέρος του προαναφερθέντος μαθήματος αλλά και σε ερευνητικές εργασίες από φοιτητές του Τμήματος. Το κόστος αγοράς ενός αντίστοιχου μηχανήματος στην ελεύθερη αγορά ξεπερνά τα € 1500. Το κατασκευαστικό κόστος έκαστου ΜΗΔΒ δεν ξεπέρασε τα € 30.

(Επιμ. Σύντ. και Έκδ.), Επιστημονική Επετηρίδα της Φιλοσοφικής Σχολής, Τμήμα Ψυχολογίας Α.Π.Θ.: Τόμος 6. (σ. 291-315). Θεσσαλονίκη: Υπηρεσία Δημοσιευμάτων Α.Π.Θ./ Art of Text.

Περίληψη: Η παρούσα κλινική έρευνα αφορά στην ψυχοφυσιολογική αντιμετώπιση της Κεφαλαλγίας Τύπου Τάσης (ΚΤΤ). Το θεραπευτικό μοντέλο της πειραματικής συνθήκης περιλάμβανε α) τη νευροφυσιολογική κατάρτιση των συμμετεχόντων σχετικά με το ρόλο του στρες στην εμφάνιση ψυχοφυσιολογικών διαταραχών και, ειδικότερα, της ΚΤΤ, β) τη χρήση ΗΜΓ βιοανατροφοδότησης για την επαναφορά της τάσης των εμπλεκόμενων στην κεφαλαλγία μυών σε φυσιολογικά επίπεδα και (γ) την εκπαίδευση των συμμετεχόντων σε ασκήσεις χαλάρωσης και τεχνικές διαχείρισης του στρες. Δεκαέξι ενήλικες με ΚΤΤ προσήλθαν για θεραπεία. Αρχικά οι συμμετέχοντες χωρίστηκαν σε δύο ομάδες, Πειραματική (ΠΟ) και Ελέγχου (ΟΕ). Μετά την ολοκλήρωση της θεραπευτικής παρέμβασης στην ΠΟ, έγινε στατιστική ανάλυση, η οποία έδειξε σαφή επίδραση της θεραπευτικής παρέμβασης στη μείωση τόσο της μυϊκής τάσης των συμμετεχόντων, όσο και στη συχνότητα και στην ένταση των επεισοδίων κεφαλαλγίας. Στη συνέχεια, τα μέλη της ΟΕ δέχθηκαν κι αυτά την πειραματική συνθήκη. Η ανάλυση των δεδομένων τους κατέδειξε και γι’ αυτούς ίδιες σημαντικές αλλαγές μετά τη θεραπεία τους.

Χρηστίδης, Δ .Α. (2002). Πρόληψη και διαχείριση του στρες. Δικηγόρων Πρόνοια. 2, 6-8.

Περιγραφή: Μετά την δημοσίευση του προηγούμενου άρθρου, η συντακτική επιτροπή του περιοδικού, ανταποκρινόμενη στα αιτήματα των μελών του ΔΣΘ, ζήτησε από τον συγγραφέα ένα δεύτερο άρθρο που να εμβαθύνει στις έννοιες του στρες και της αντιμετώπισής του. Αυτό το άρθρο, λοιπόν, αποτελεί συνέχεια και εμβάθυνση του προηγούμενου.

Μητσοπούλου, X., Ευκλείδη, A., Κούρτης, Σ., Χρηστίδης, Δ. (2002). Έρευνα για την καταγραφή των προβλημάτων ένταξης και προσαρμογής των φοιτητών με αναπηρίες ή παθήσεις του Α.Π.Θ. στην πανεπιστημιακή κοινότητα και γενικότερα στην ελληνική κοινωνία. Στο Α. Κωσταρίδου-Ευκλείδη (Επιμ. Έκδ.), Σπουδές και ζωή των νέων με ειδικές ανάγκες στο πανεπιστήμιο: Διαπιστώσεις - Προτάσεις (σ. 9-47). Θεσσαλονίκη: University Studio Press.

Περίληψη: Η έρευνα αυτή αποσκοπούσε στην καταγραφή των δυσκολιών πρόσβασης στις σπουδές και κοινωνικής ένταξης που αντιμετωπίζουν οι φοιτητές με αναπηρίες ή παθήσεις στο χώρο του πανεπιστημίου. Στην έρευνα έλαβαν μέρος 54 φοιτητές του Α.Π.Θ. οι οποίοι έπασχαν από ινσουλινοεξαρτώμενο διαβήτη (n = 18), σκλήρυνση κατά πλάκας (n = 7), ή παρουσίαζαν διαταραχές ακοής (n = 11), όρασης (n = 8) ή αντιμετώπιζαν κινητικά προβλήματα (n = 10). Η καταγραφή των δυσκολιών έγινε με τη βοήθεια ερωτηματολογίου που περιλάμβανε τις εξής θεματικές ενότητες: (α) ακαδημαϊκές σπουδές (μελέτη, διδασκαλία, εξετάσεις, πρόσβαση, κ.ά.), (β) η ζωή στο χώρο του πανεπιστημίου (σχέσεις με συμφοιτητές, καθηγητές, συμμετοχή σε δραστηριότητες του πανεπιστημίου, κ.ά.), και (γ) ο ελεύθερος χρόνος (αθλητισμός, τηλεόραση, καλλιτεχνία, ενασχόληση με Η/Υ, διάβασμα, παρέες). Οι συμμετέχοντες στην έρευνα έπρεπε να συμπληρώσουν το ερωτηματολόγιο ανάλογα με την προσωπική τους εμπειρία. Η επεξεργασία των δεδομένων έγινε με ανάλυση παραγόντων προκειμένου να εντοπιστούν οι βασικοί παράγοντες που συνδέονται με την πρόσβαση και την κοινωνική ένταξη των φοιτητών με αναπηρίες ή παθήσεις στην πανεπιστημιακή ζωή και με ανάλυση διακύμανσης προκειμένου να διερευνηθεί η επίδραση του φύλου, της αναπηρίας ή πάθησης, και άλλων δημογραφικών παραγόντων στις δυσκολίες που συναντούν. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι υπάρχουν συνολικά είκοσι βασικοί παράγοντες που διερευνώνται με τα ερωτηματολόγια που χρησιμοποιήθηκαν και ότι ορισμένοι μόνο από αυτούς επηρεάζονται από την αναπηρία ή την πάθηση του φοιτητή και το φύλο. Γενικώς, οι φοιτητές με ειδικές ανάγκες έχουν αρκετά καλή προσαρμογή στο πανεπιστήμιο, αν και υπάρχουν συγκεκριμένες δυσκολίες που συνδέονται με την ιδιαίτερη πάθηση ή αναπηρία κάθε φορά.

Χρηστίδης, Δ. Α. (2002). Το στρες στο εδώλιο. Δικηγόρων Πρόνοια. 1, 8-10.

Περιγραφή: Η συντακτική επιτροπή του νέου αυτού περιοδικού (που εκδίδεται από το Ταμείο Πρόνοιας του δικηγορικού συλλόγου Θεσσαλονίκης – (ΔΣΘ)), θεωρώντας ότι τα μέλη του ΔΣΘ αντιμετωπίζουν καθημερινά υψηλά επίπεδα στρες και, για τον λόγο αυτό, εμφανίζουν πολλές ψυχοφυσιολογικές διαταραχές, ζήτησε από τον συγγραφέα ένα άρθρο για την αντιμετώπιση του στρες, ειδικά για δικηγόρους. Το άρθρο εξηγεί τι είναι το στρες, από πού προέρχεται και πως μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά. Στο τέλος του άρθρου αναφέρθηκε ότι το Τμήμα Ψυχολογίας του ΑΠΘ, μέσω της Ομάδας Μελέτης Ψυχοφυσιολογικών Διαταραχών, προσφέρει δωρεάν σεμινάρια τεχνικών διαχείρισης του στρες. Λόγω του μεγάλου ενδιαφέροντος που εκδηλώθηκε από τους αναγνώστες, το περιοδικό ανέλαβε την οργάνωση ειδικών σεμιναρίων, ειδικά για δικηγόρους.

Χρηστίδης, Δ. Α. (1996). Γνωστικοί στρεσοπαράγοντες στην αναγνώριση και θεραπεία ψυχοσωματικών προβλημάτων. Σύγχρονοι Τρόποι Διαγνώσεως – Διαφοροδιάγνωση, 4, 20-21.

Περιγραφή: Η παρούσα δημοσίευση ζητήθηκε από την συντακτική επιτροπή του ανωτέρω περιοδικού, το οποίο εξειδικεύεται σε διαγνωστικά ζητήματα που αφορούν στη σωματική υγεία. Το άρθρο αναφέρεται σε τρόπους διερεύνησης (συνέντευξη, ερωτηματολόγια) που υποδεικνύουν τον ρόλο των γνωστικών στρεσοπαραγόντων, πρωτογενώς και δευτερογενώς, στην πορεία διαφόρων σωματικών συμπτωμάτων.

Χρηστίδης, Δ. Α. και Μιχαήλ, Ξ. (1997). Νέες τεχνολογίες στην αποκατάσταση. Αναπηρία Τώρα. 15, 41-45.

Περιγραφή: Δημοσίευση κατόπιν αιτήματος του ανωτέρω περιοδικού. Το περιοδικό «Αναπηρία Τώρα», που με τη δωρεάν διανομή του καλύπτει την ενημέρωση ενός ευρύτατου αναγνωστικού κοινού αναπήρων και επαγγελματιών αποκατάστασης, ζήτησε να αναδημοσιεύσει το άρθρο που αναφέρεται στα «υπέρ και τα κατά» των νέων τεχνολογιών. Το αυθεντικό άρθρο διασκευάστηκε ελαφρώς για να προσαρμοστεί στο αναγνωστικό κοινό του περιοδικού.

Χρηστίδης, Δ. Α. (1995). Ψυχολογική στήριξη στους σεισμόπληκτους της Κοζάνης και των Γρεβενών: Μια σύντομη αναφορά. Κινδυνογράφος - Περιοδική Έκδοση του Κέντρου Εκτάκτων Αναγκών, 2(9), 14-15.

Περιγραφή: Το άρθρο περιγράφει την εμπειρία του συγγραφέως κατά τη διάρκεια των σεισμών στην Κοζάνη και τα Γρεβενά (Άνοιξη 1995) όπου, συγκροτώντας μία ομάδα 16 μεταπτυχιακών φοιτητών, τους εκπαίδευσε και τους επέβλεψε στην προσφορά υποστηρικτικού ψυχοσωματικού έργου στους σεισμόπληκτους. Κατά τη διάρκεια της παραμονής στις σεισμόπληκτες περιοχές, η ομάδα επισκεπτόταν χωριά και καταυλισμούς προσφέροντας ταχύρυθμη εκπαίδευση σε τεχνικές διαχείρισης στρεσογόνων παραγόντων. Σκοπός της παρέμβασης ήταν η πρόληψη των ψυχικών και σωματικών διαταραχών που, όπως υποστηρίζει η διεθνής εμπειρία, εμφανίζονται κατόπιν έκθεσης σε θεομηνίες.

Χρηστίδης, Δ. Α. (1994). Ψυχοφυσιολογία: θεραπεία δυσλειτουργιών του νευρομυϊκού συστήματος με biofeedback (βιοανάδραση). Τετράδια Ψυχιατρικής, 46, 123-134.

Περιγραφή: Η παρούσα δημοσίευση έγινε κατόπιν αιτήματος της συντακτικής επιτροπής του ανωτέρω περιοδικού, η οποία, λόγω του αυξημένου ενδιαφέροντος για το θέμα από τους αναγνώστες του περιοδικού (κυρίως επαγγελματίες ψυχικής υγείας), ζήτησε την αναδημοσίευση προηγούμενου άρθρου. Ο συγγραφέας διασκεύασε τη βασική δομή του ήδη δημοσιευμένου άρθρου, προκειμένου να ανταποκριθεί καλύτερα στις ανάγκες των συγκεκριμένων αναγνωστών. Το άρθρο περιγράφει και εξηγεί λεπτομερώς τη διαδικασία του biofeedback και τη λογική της, τα χαρακτηριστικά και τις ιδιαιτερότητες του νευρομυϊκού συστήματος, καθώς και τα χαρακτηριστικά των ηλεκτρονικών συσκευών που επιτρέπουν την εφαρμογή γνωστικών και μαθησιακών διεργασιών για την προώθηση της αποκατάστασης διάφορων νευρομυϊκών συμπεριφορών και παθήσεων. Ακολουθεί συζήτηση σχετικά με τις παθήσεις στις οποίες το biofeedback εφαρμόζεται επιτυχώς και γίνεται αναφορά στις βιοχημικές και νευρομορφολογικές αλλαγές που σχετίζονται με τη θεραπευτική βελτίωση.

Χρηστίδης, Δ. Α. (1993). Θεραπευτική αντιμετώπιση κεφαλαλγίας τάσεως με ηλεκτρομυογραφικό biofeedback (βιοανάδραση). Κεφαλαλγία, 1(4), 153-155.

Περιγραφή: Το άρθρο παρουσιάζει ένα σύντομο και αποδοτικό τρόπο θεραπείας της Κεφαλαλγίας Τάσεως (ΚΤ), βασισμένο σε μοντέλα της Γνωστικής και Ιατρικής Ψυχολογίας (Behavioral Medicine). Η αυξημένη μυϊκή τάσης της ΚΤ προτείνεται ως μια δυσλειτουργική νευρομυϊκή συνήθεια του οργανισμού που προκαλείται από γνωστικές και περιβαλλοντικές συνθήκες, αδυναμία λεκτικής έκφρασης κ.ά. Απαραίτητες θεραπευτικές προϋποθέσεις είναι: α) η ενεργός συμμετοχή του ασθενούς στη θεραπεία του, β) η λειτουργική αντίληψη (του ασθενούς) των παθογενετικών μηχανισμών της ΚΤ και της έκφρασης του στρες από τον νευροφυσιολογικό άξονα, γ) η χρήση του ηλεκτρομυογραφικού biofeedback και δ) η εκμάθηση τεχνικών συστηματικής χαλάρωσης.

Το άρθρο προσφέρει για πρώτη φορά τη γνώση και την αντίληψη ενός γνωστικού-συμπεριφοριστικού τρόπου σκέψης στους αναγνώστες του εξειδικευμένου επιστημονικού περιοδικού «Κεφαλαλγία».

Christidis, D. A. (1992). Gastro-Wars: A brain game. Aegean: The weekly journal of news and policies. 30, 16.

Περιγραφή: Το άρθρο αυτό δηλώνει από τον τίτλο του ότι η αντιμετώπιση των διαταραχών του πεπτικού συστήματος είναι θέμα μυαλού. Συζητά την σχέση μεταξύ συμπαθητικού και παρασυμπαθητικού νευρικού συστήματος και δίνει συμβουλές για την καλή λειτουργία των πεπτικών λειτουργιών.

Christidis, D. A. (1992). Good-bye insomnia, hello sleep. Aegean: The weekly journal of news and policies. 29, 16.

Περιγραφή: Το άρθρο αυτό, με τίτλο «αντίο αϋπνία, καλωσήλθες ύπνε», εξηγεί ότι ύπνος είναι θέμα καλών συνηθειών και χαλάρωσης, ενώ οι διαταραχές του ύπνου οφείλονται σε αυξημένη συμπαθητική δραστηριότητα και κακές προσωπικές συνήθειες. Δίνει στους αναγνώστες, με απλό τρόπο, οργανωμένες συμβουλές για να αντιμετωπίσουν τις αϋπνίες.

Ince, P. L., Leon, M. S., and Christidis, D. (1987). EMG biofeedback with the upper extremity: a critical review of the experimental foundations of clinical treatment with the disabled. Rehabilitation Psychology, 32(2), 77-91.

Περιγραφή: Το άρθρο αυτό επισημαίνει μεθοδολογικά λάθη σε θεμελιώδεις έρευνες που απο-σκοπούν στην πιστοποίηση της χρήσης του Ηλεκτρομυογραφικού Biofeedback στο κλινικό περι-βάλλον και αναδεικνύει τις δυσκολίες μεταφοράς των πειραματικών διαδικασιών και γνώσεων στην κλινική πράξη. Γίνεται ιδιαίτερη αναφορά σε συγκεκριμένες αυθαιρεσίες, οι οποίες διαπράτ-τονται από διάφορους κλινικούς, στην προσπάθειά τους να μεταφέρουν τα εργαστηριακά ευρή-ματα στο θεραπευτικό χώρο.

Η δημοσίευση αυτού του άρθρου έχει συμβάλλει σημαντικά στη δημοσίευση καλύτερα οργανω-μένων εργασιών από τους κλινικούς επιστήμονες του χώρου.

Ince, P. L., Leon, M. S., and Christidis, D. (1986). EMG biofeedback for hand writing disabilities: a critical examination of the literature. Journal of Behavioral Therapy and Experimental Psychiatry, 17(2), 95-100.

Abstract: A critical examination of the literature on the use of electromyographic (EMG) bio-feedback for problems of handwriting is presented. Examined are the procedures, results and conclusions of clinical treatments of writer’s cramp and the habilitation of writing. The major flaws in each study are discussed and conclusions drawn from the review are presented, the pri-mary one being that EMG biofeedback of the muscles of the upper extremity has yet to be dem-onstrated as a treatment of choice for handwriting disabilities. The lack of a sound foundation of data is seen as the main reason for the paucity of investigations in this particular area. Suggestions for further work are offered.

Περιγραφή: Το άρθρο αυτό εξετάζει όλες τις δημοσιευμένες αναφορές στη χρήση του ηλεκτρο-μυογραφικού biofeedback για την αντιμετώπιση ψυχοκινητικών προβλημάτων και δυσλειτουργιών γραφής. Όλες οι αναφορές εστιάζονται στην αντιμετώπιση του «σπασμού γραφέως». Συζητιόνται μεθοδολογικά προβλήματα και γίνονται υποδείξεις για μελλοντικές εργασίες.

Η σημαντικότερη προσφορά αυτού του άρθρου είναι ότι οι συγγραφείς επισημαίνουν τη «συμβο-λική» παθογένεση του «σπασμού γραφέως» και την επιτυχία των θεραπειών που συνδυάζουν τη νευρομυϊκή επανεκπαίδευση (στοχεύοντας στην ομαλοποίηση των δυσλειτουργικών-ανταγωνιστικών τάσεων μεταξύ των καμπτήρων και των εκτεινόντων μυών του καρπού και των δακτύλων) με τεχνικές γνωστικής αναδόμησης (για την επισήμανση και το θεραπευτικό χειρισμό του νοήματος που έχει για τον ασθενή η πάθησή του).

Christidis, D., Ince, P. L., Zaretsky, H. H., and Pitchford, L. J. (1986). A cross-modality approach for treatment of chronic pain: A preliminary report. Journal of Psychosomatic Medicine, 48(3/4), 224-228.

Abstract: Three subjects, presenting a variety of chronic pain problems, were treated with a cross-modality feedback technique. Their presenting pain intensity was matched to a pure tone auditory stimulus decibel level and in each session this stimulus was progressively reduced in loudness, with the subjects having the task of reducing their pain to match each new, lower decibel levels. Audiometric measures, responses to pain assessment scales, self-reports, reports from hospital staff, and reductions in pain medications all demonstrated marked pain reduction in all cases. Follow-up assessments revealed that the improvements were maintained long after treatment had been discontinued.

Περιγραφή: Η εργασία αυτή είναι πρωτοποριακή. Προτείνει μία, άγνωστη έως την εποχή της δημοσίευσής της, θεραπευτική αντιμετώπιση δύσκολων μορφών πόνου (όπως ο πόνος από βλάβες του νωτιαίου μυελού, σκλήρυνση κατά πλάκας, μέλος φάντασμα κ.ά.), οι οποίες, παρά την επαρκή βιβλιογραφική τεκμηρίωση της ύπαρξής τους, δεν ανταποκρίνονται στους κλασικούς τρόπους θεραπείας (π.χ. φυσικά μέσα, φαρμακοθεραπεία, εγχύσεις, χειρουργικές επεμβάσεις κ.ά.). Κύριο χαρακτηριστικό της προτεινόμενης θεραπείας είναι η ενεργοποίηση γνωστικών διεργασιών που δημιουργούν συνθήκες που προσομοιάζουν στους αισθητήριους μηχανισμούς πόνου και αναλγησίας. Με τη χρήση ενός ακουόμετρου και, υπό κατάλληλη καθοδήγηση, ο ασθενής δύναται να εξομοιώσει τα χαρακτηριστικά του πόνου του με τα χαρακτηριστικά ενός συντιθέμενου (υπό τις οδηγίες του θεραπευτή) ήχου. Καθώς ο ήχος μειώνεται ακουομετρικά, κατά επίπεδα υποδεικνυόμενα από τον τύπο των «just noticeable differences» του S.S. Stevens, ο ασθενής επιτυγχάνει να μειώσει σταδιακά (έως και να εξαλείψει) τον πόνο του.

Ince, P. L., Leon, M. S., and Christidis, D. (1985). EMG biofeedback with upper extremity musculature for relaxation training: a critical review of the literature. Journal of Behavioral Therapy and Experimental Psychiatry, 16(2), 133-137.

Abstract: A critical review is presented of studies utilizing EMG biofeedback for relaxation of upper extremity musculature. Examined are experimental investigations with normal subjects and those with psychological problems, and clinical applications of the methodology for treatment of involuntary movements and anxiety. Articles are reviewed in terms of procedures, controls and results. It is determined that few valid conclusions can be drawn regarding the efficacy of upper extremity EMG biofeedback for relaxation and that further research is required prior to utilizing the technique clinically. Suggestions are offered for areas of investigation.

Περιγραφή: Στο άρθρο αυτό γίνεται αναφορά σε όλες τις δημοσιευμένες εργασίες σχετικά με τη χρήση του ηλεκτρομυογραφικού biofeedback στα άνω άκρα, με στόχο την επίτευξη μυϊκής χάλασης. Επισημαίνονται τα κύρια προβλήματα προηγούμενων εργασιών, με ιδιαίτερη έμφαση στην έλλειψη σαφήνειας των αναφορών τους και προτείνονται περιοχές μελλοντικής έρευνας.

Η σημαντικότερη προσφορά αυτού του άρθρου είναι ότι, αφού επισημαίνει την ανακρίβεια των αποτελεσμάτων και την έλλειψη εγκυρότητας της δημοσιευμένης ύλης, αναφέρεται στα νευροφυσιολογικά χαρακτηριστικά των διαφόρων παθήσεων στις οποίες έχει γίνει αναφορά στην ύλη αυτή και συνιστά: α) να αποφεύγεται η εκπαίδευση στη μυϊκή χάλαση για την ελάττωση της σπαστικότητας και των ανεπιθύμητων νευρομυϊκών συμπεριφορών και β) την επαρκή εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας που ασχολούνται με τη νευρομυϊκή επανεκπαίδευση και ειδικότερα με το ηλεκτρομυογραφικό biofeedback.

Ince, P. L., Leon, M. S., and Christidis, D. (1985). EMG biofeedback for improvement of upper extremity function: a critical review of the literature. Physiotherapy Canada, 37, 12-17.

Abstract: This article critically reviews the work done in clinical applications of electromyographic (EMG) biofeedback for improvement of upper extremity function of the physically disabled. Areas of therapy reviewed include the reduction of muscle spasticity and the increase of muscle activity, the increase of range of motion, the elimination of involuntary, undesirable movements, and the relationship between biofeedback and physical therapy. The studies are criticized in terms of procedures, results, follow-up and inclusion of data, the primary criticism being the failure of investigators to report the details of their work. Also noted are the limited number of investigations conducted in this area, the absence of appropriate control measures, the need to study a greater number and variety of patient disabilities, the need of further study of transfer of training, the need to clarify the biofeedback – physical therapy relationship and the importance of long term follow up of patients treated. The authors note the main problems in the previous work done in the field, emphasizing the need for clarity in reporting and suggesting areas for future investigation.

Περιγραφή: Το άρθρο κάνει ανασκόπηση και κριτική των κλινικών προσεγγίσεων του ηλεκτρομυογραφικού biofeedback που αποσκοπούν στη βελτίωση της λειτουργικότητας των άνω άκρων σε άτομα με κινητικές και ψυχοκινητικές αναπηρίες. Οι θεραπευτικές περιοχές που διερευνώνται περιλαμβάνουν τη μείωση της μυϊκής σπαστικότητας και την αύξηση της λειτουργικής μυϊκής δραστηριότητας, την αύξηση του εύρους κίνησης, την εξάλειψη ακούσιων ή/ και ανεπιθύμητων κινήσεων, καθώς και τη σχέση μεταξύ  biofeedback και φυσικοθεραπείας.

Η σημαντικότερη προσφορά αυτού του άρθρου είναι η κριτική παρουσίαση όλης της υπάρχουσας ύλης αυτού του νέου και υποσχόμενου θεραπευτικού τομέα, ως προς τη διαδικασία, τα αποτελέσματα, τη διαχρονική παρακολούθηση των αποτελεσμάτων και τη σαφήνεια των στοιχείων που προκύπτουν. Σημειώνεται ο μικρός αριθμός ερευνών στο χώρο αυτό, η έλλειψη επαρκών μέτρων ελέγχου, η ανάγκη μελέτης μεγαλύτερου αριθμού δυσλειτουργιών, η ανάγκη περαιτέρω μελέτης της εκπαιδευτικής μεταβίβασης, η ανάγκη αποσαφήνισης της σχέσης biofeedback/ φυσικοθεραπείας και η σπουδαιότητα της διαχρονικής παρακολούθησης των ασθενών που έχουν ολοκληρώσει τη θεραπεία τους. Η κύρια κριτική αναφέρεται στην αδυναμία των κλινικών ερευνητών να αναφερθούν σε λεπτομέρειες του κλινικού τους έργου.

Ince, P. L., Leon, M. S., and Christidis, D. (1984). Experimental foundations of EMG biofeedback with the upper extremity: a review of the literature. Biofeedback and Self-Regulation, 9(3), 371-383.

Abstract: This article reviews the experimental foundations of EMG biofeedback with the upper extremity. Considered are investigations on recruitment and training of single and multiple motor units in both normal and nonnormal subjects, on transfer of training effects from trained to untrained muscles, and on the relationship of reduced muscle output to relaxation. Examined are procedures, results, and conclusions of these basic studies. Problems noted in the research are discussed and suggestions are made for further work in the area.

Περιγραφή: Στο άρθρο αυτό γίνεται ανασκόπηση, για πρώτη φορά στην παγκόσμια βιβλιογραφία, όλων των πειραματικών θεμελιώσεων του Ηλεκτρομυογραφικού Biofeedback που αφορούν τα άνω άκρα. Εξετάζονται έρευνες επιστράτευσης και εκπαίδευσης μονήρων και πολλαπλών κινητικών μονάδων, σε ομάδες ασθενών και φυσιολογικών ατόμων. Συζητούνται όλα τα ευρήματα και προτείνονται τεχνικές αποτελεσματικότερης μεταφοράς των αποτελεσμάτων από εκπαιδευόμενους σε ανεκπαίδευτους μύες. Επίσης, αντικείμενο ιδιαίτερης συζήτησης αποτελεί η σχέση της ελαττωμένης μυϊκής φυγοκεντρικής απόδοσης με τη χαλάρωση. Σημειώνονται και αναφέρονται προβλήματα και γίνονται υποδείξεις για μελλοντικές εργασίες στον τομέα.

Η σημαντικότερη προσφορά αυτού του άρθρου είναι οι υποδείξεις που γίνονται σχετικά με την ορθή χρήση του ηλεκτρομυογραφικού biofeedback προς τους θεραπευτές και τους ερευνητές που ασχολούνται με τον ευρύτερο χώρο της νευρομυϊκής ανατροφοδότησης και της κινητικής αναπηρίας.