Χρηστίδης, Δ. Α, Νασιοπούλου, Γ., Πασαλίδου, Χ., Γεωργιάδης, Γ., Καραδήμου, Μ., και Μαλισιόβα, Α. Προσαρμογή του ερωτηματολογίου κεφαλαλγίας ΚΙΕL (ΚIEL Headache Questionnaire) στην ελληνική γλώσσα.
Περίληψη: Το ερωτηματολόγιο κεφαλαλγίας του ΚΙΕL, σύμφωνα με τον κατασκευαστή του (Göbel, 1994), έχει ως στόχο τη μεθοδευμένη συγκέντρωση πληροφοριών για την Κεφαλαλγία Τύπου Τάσης (ΚΤΤ) και την Ημικρανία, σύμφωνα με τα κριτήρια της Διεθνούς Εταιρίας Κεφαλαλγίας (1998), έτσι ώστε να προσφέρει την ακριβή κατηγοριοποίηση μιας κεφαλαλγίας. Ο κατασκευαστής διατείνεται την απόλυτη συμφωνία του με την ιατρική διάγνωση. Το ερωτηματολόγιο αποτελείται, για κάθε ένα από τα δύο είδη κεφαλαλγίας, από 13 ερωτήσεις και επιτρέπει την εντόπιση τόσο της μεμονωμένης ύπαρξης του ενός από τα δύο είδη όσο και την ταυτόχρονη παρουσία και των δύο μορφών στον ίδιο ασθενή.
Το ερωτηματολόγιο αρχικά περιλαμβάνει μια γενική περιγραφή της Ημικρανίας. Αν ο ασθενής αναφέρει την ύπαρξη πονοκεφάλου μορφής που ανταποκρίνεται στην παραπάνω περιγραφή τότε καλείται να απαντήσει σε μία σειρά λεπτομερέστερων ερωτήσεων που αφορούν στην Ημικρανία. Εάν όχι, τότε ακολουθεί μία περιγραφή πονοκεφάλου της μορφής ΚΤΤ, όπου ακολουθείται πάλι η ίδια διαδικασία, όπως και στην Ημικρανία. Όλες οι ερωτήσεις απαντώνται με ναι ή όχι. Επιπρόσθετα, το ερωτηματολόγιο περιλαμβάνει και κάποιες συμπληρωματικές ερωτήσεις που αφορούν στον αριθμό των ημερών ανά μήνα κατά τις οποίες το άτομο υπέφερε από τη συγκεκριμένη μορφή πονοκεφάλου, καθώς επίσης και ερωτήσεις που αφορούν στη διάρκεια του πόνου.
Το ερωτηματολόγιο συνοδεύεται από μια λίστα που επιτρέπει τη σταθμισμένη αξιολόγηση των απαντήσεων και την σαφή διαγνωστική κατηγοριοποίηση των πονοκεφάλων σε Ημικρανία και Επεισοδιακή ή Χρόνια Κεφαλαλγία Τάσης.
Για την προσαρμογή του ερωτηματολογίου στα ελληνικά έγινε διπλή μετάφραση (forward-backward) από τέσσερις ανεξάρτητους μεταφραστές.
Το ερωτηματολόγιο, μέχρι στιγμής, χορηγήθηκε σε 38 ασθενείς, που παρουσίαζαν συμπτωματολογία κεφαλαλγίας 4 τύπων (ημικρανία, επεισοδιακή ΚΤΤ, χρόνια ΚΤΤ, μεικτή κεφαλαλγία). Από τους ασθενείς αυτούς είχε ληφθεί το ιστορικό κεφαλαλγίας (Χρηστίδης, 2001) και τους δόθηκε διάγνωση από εξειδικευμένο νευρολόγο. Τα δεδομένα της δικής μας έρευνας υποδεικνύουν χαμηλή συνάφεια μεταξύ της κατάταξης του KIEL και της ιατρικής διάγνωσης. Ειδικότερα, προβλήματα παρουσιάζονται σε μια ερώτηση της ΚΤΤ και μια της Ημικρανίας που, ενώ δίνεται έγκυρη απάντηση, η κεφαλαλγία κατατάσσεται ως «άτυπη». Συμπερασματικά, στην παρούσα μορφή του, το ερωτηματολόγιο δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί ασφαλώς στην ελληνική γλώσσα και, πιθανώς, ακόμα και στην πρωτότυπη μορφή του.
Christidis, D. A. and Paraskevopoulos, E. The effects of consonant and dissonant intervals on human psychophysiology.
Abstract: Music perception has been a developing study field, for the last decades. The present research constitutes an effort to contribute towards the better understanding of music perception. The study examines the effects that music imposes on humans, or, more concretely on human psychophysiology. Specifically, it examines the effects of consonant and dissonant intervals on the activation level of the Sympathetic Nervous System (SNS), with the hypothesis that the dissonant intervals will cause a more intense activation compared to the consonants. The study’s sample was constituted by 43 individuals, 19 – 23 years of age. Psychophysiological measurements of EMG (surface electromyography over the frontalis as well as the right upper trapezius muscles), EDA (recording of electrodermal activity) and skin temperature were used for the evaluation of the results. Moreover, the subjects were asked to complete Spielberger’s stress questionnaire (STAI), a psychophysiological symptoms check list, Beck’s depression inventory (BDI II) and the anger expression questionnaire by Spielberger. The results confirmed the hypothesis that the dissonant intervals cause a greater SNS activation.
Χρηστίδης, Δ. Α. και Παρασκευόπουλος, Ε. H επίδραση των σύμφωνων και των διάφωνων διαστημάτων στην ανθρώπινη ψυχοφυσιολογία.
Περίληψη: Η αντίληψη της μουσικής έχει αποτελέσει ένα αναπτυσσόμενο πεδίο μελέτης τις τελευταίες δεκαετίες. Η παρούσα έρευνα αποτελεί μια προσπάθεια συμβολής προς την κατεύθυνση της καλύτερης και πιο ολοκληρωμένης αντίληψης της μουσικής, αλλά και των επιδράσεων που αυτή ασκεί στον άνθρωπο και πιο συγκεκριμένα στην ψυχοφυσιολογία του. Ειδικότερα, προσπαθεί να διερευνήσει την επίδραση των σύμφωνων και των διάφωνων διαστημάτων στο επίπεδο δραστηριοποίησης του Συμπαθητικού Νευρικού Συστήματος (ΣΝΣ), με την υπόθεση ότι τα διάφωνα διαστήματα θα προκαλούν μια εντονότερη δραστηριοποίηση του, σε σχέση με τα σύμφωνα. Το δείγμα αποτέλεσαν 43 άτομα ηλικίας 19- 23 ετών. Για την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων καταγράφηκαν ψυχοφυσιολογικές μετρήσεις, συγκεκριμένα α) ηλεκτρομυογραφικές (ΗΜΓ) τιμές από τον μετωπιαίο μύ καθώς και τον δεξιό άνω τραπεζοειδή, β) καταγραφές ηλεκτροδερματικής δραστηριότητας (ΗΔΔ) και γ) η μέτρηση της θερμοκρασίας του δέρματος. Επιπλέον, χορηγήθηκαν το ερωτηματολόγιο άγχους του Spielberger (STAI) και μια αυτοαναφορική λίστα ψυχοφυσιολογικών συμπτωμάτων. Συμπληρωματικά, δόθηκαν και το ερωτηματολόγιο κατάθλιψης του Beck (BDI ΙΙ) και το ερωτηματολόγιο έκφρασης θυμού του Spielberger. Τα αποτελέσματα επιβεβαίωσαν την υπόθεση, ότι τα διάφωνα διαστήματα προκαλούν μεγαλύτερη δραστηριοποίηση του ΣΝΣ και κατ’ επέκταση, προκαλούν στρες.
Χρηστίδης, Δ .Α., Νασιοπούλου, Γ., Πασαλίδου, Χ., και Τζαβέλα, Ε. Ψυχοφυσιολογική αντιμετώπιση δεκαέξι ατόμων με κεφαλαλγίες τύπου τάσης και ημικρανίες: Πιλοτική έρευνα.
Περίληψη: Η παρούσα έρευνα αφορά την ψυχοφυσιολογική αντιμετώπιση της Κεφαλαλγίας Τύπου Τάσης (ΚΤΤ) και της Ημικρανίας (ΗΜ). Δεκαέξι υποκείμενα που έπασχαν από Κ.Τ.Τ και ΗΜ ανταποκρίθηκαν στην έρευνα. Η κλινική τους εικόνα παρουσίαζε αυξημένη μυϊκή τάση στους μύες της κεφαλής, του τραχήλου και των ώμων και δευτερεύοντα ψυχολογικά συμπτώματα. Η προτεινόμενη θεραπευτική παρέμβαση περιλάμβανε: α) τη νευροφυσιολογική κατάρτιση των υποκειμένων σχετικά με το ρόλο του στρες στην εμφάνιση ψυχοφυσιολογικών διαταραχών και β) την εκπαίδευση των ασθενών σε ασκήσεις χαλάρωσης και τεχνικές διαχείρισης του στρες. Τα υποκείμενα αξιολογήθηκαν τόσο μέσω μίας σειράς από ψυχοφυσιολογικές μετρήσεις όσο και από τη συμπλήρωση ερωτηματολογίων, πριν και μετά τη θεραπεία.
Χρηστίδης, Δ. Α., Λάμπρου, Α., Αυδή, Ε., Ράπαντα, Χ., και Σιαράβα, Ε. Η επίδραση τεχνικών της εκφραστικής κίνησης και του θεατρικού παιχνιδιού στο στρες, όπως ορίζεται με ψυχομετρικές και ψυχοφυσιολογικές μεθόδους.
Περίληψη: Το χρόνιο στρες, ως ένα γενικότερο αίσθημα αποσυντονισμού και δυσλειτουργίας του οργανισμού, απασχολεί μια μεγάλη μερίδα του πληθυσμού στην εποχή μας. Η παρούσα έρευνα επιχειρεί να συμβάλλει στις προσπάθειες που γίνονται για την εξεύρεση τρόπων αντιμετώπισης του με μια παρέμβαση που αντίστοιχή της δεν έχει οργανωθεί ως τώρα με τον ίδιο στόχο. Ειδικότερα, πραγματοποιήθηκε μια σειρά σεμιναρίων βασισμένα στο θεατρικό παιχνίδι και την εκφραστική κίνηση με την υπόθεση ότι η παρακολούθησή τους θα οδηγούσε στη μείωση του στρες. Για το σκοπό αυτό συγκροτήθηκαν δύο ομάδες των δέκα ατόμων, όλες φοιτήτριες του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Χρησιμοποιώντας ένα ΑΒΒΑ πειραματικό σχέδιο, και οι δύο ομάδες, με τη σειρά τους, ορίστηκαν ως πειραματικές και, κατά τον έλεγχο της αποτελεσματικότητας της παρέμβασης αντιμετωπίστηκαν, ως μία, προκειμένου να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα του μικρού δείγματος. Για την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων χρησιμοποιήθηκαν ψυχοφυσιολογικά και ψυχομετρικά εργαλεία. Οι ψυχοφυσιολογικές μετρήσεις περιλάμβαναν: α) ηλεκτρομυογράφημα του μετωπιαίου μυός, β) ηλεκτρομυογράφημα του δεξιού άνω τραπεζοειδούς, γ) καταγραφή ηλεκτροδερματικής δραστηριότητας και δ) μέτρηση της θερμοκρασίας του δέρματος. Ως ψυχομετρικά εργαλεία χορηγήθηκαν: α) το ερωτηματολόγιο άγχους του Spielberger, β) οι υποκλίμακες άγχους και κατάθλιψης από το SCL’90, γ) μια αυτοσχέδια λίστα ψυχοφυσιολογικών συμπτωμάτων, δ) το ερωτηματολόγιο κατάθλιψης του Beck και ε) το ερωτηματολόγιο έκφρασης θυμού του Spielberger. Η αποτελεσματικότητα της έρευνας κρίνεται ως μικρή, ειδικά όταν συνεκτιμάται η υψηλή επένδυση ανθρωποωρών που απαιτήθηκε. Φαίνεται όμως πως η επίδρασή της ήταν πιο συνολική, αφού αλλαγές παρουσιάστηκαν, εκτός από το στρες και στο συναίσθημα του θυμού και της κατάθλιψης.
Χρηστίδης, Δ. Α. και Κακαρίκα, Δ. Υποκειμενική εκτίμηση της επαγγελματικής επικινδυνότητας και του στρες στο εργατοτεχνικό προσωπικό της Διεύθυνσης Διανομής Μακεδονίας – Θράκης της ΔΕΗ Α.Ε.
Περίληψη: Η μελέτη της εκτίμησης της επαγγελματικής επικινδυνότητας αποτελεί μία από τις πιο δημοφιλείς περιοχές έρευνας στο χώρο της Οργανωτικής Ψυχολογίας. Ωστόσο ελάχιστες έρευνες στην Ελλάδα αναφέρονται στην υποκειμενική εκτίμηση της επαγγελματικής επικινδυνότητας: όπως δηλαδή την αντιλαμβάνεται και την εκτιμά ο ίδιος ο εργαζόμενος σε χώρους παρόμοιους με της ΔΕΗ. Στην έρευνα αυτή μελετήθηκε η υποκειμενική αυτή εκτίμηση της επαγγελματικής επικινδυνότητας στο εργατοτεχνικό προσωπικό που απασχολείται στη Θεσσαλονίκη στη Διεύθυνση Διανομής Μακεδονίας–Θράκης της Δ.Ε.Η. Α.Ε. Συγκεκριμένα πρόκειται για τους ηλεκτροτεχνίτες (Τ4/Α) και τους ανειδίκευτους εργάτες γενικών καθηκόντων (ΓΥ5) που εργάζονται στα συνεργεία της ανωτέρω Διεύθυνσης. Σκοπός της έρευνας αυτής ήταν : α) να αξιολογηθεί από τους ίδιους τους εργαζόμενους ο κίνδυνος που προκύπτει από τις επαγγελματικές τους δραστηριότητες, β) να καταγραφούν οι πηγές του επαγγελματικού κινδύνου κατά κατηγορία και ειδικότητα του προσωπικού, γ) να αποτυπωθεί η σωματική και ψυχική κόπωση από την εργασία του προαναφερόμενου προσωπικού και δ) να εκτιμηθεί η κόπωση (σωματική–ψυχική) σε σχέση με: δημογραφικά στοιχεία (φύλο, ηλικία), τα έτη εργασίας στη ΔΕΗ, τον τόπο εργασίας (γραφείο, ύπαιθρο, εργαστήριο, εργοτάξιο) και το είδος εργασίας (πρωινή, νυχτερινή βάρδια). Το δείγμα αποτέλεσαν 233 μισθωτοί που εργάζονται στη Θεσσαλονίκη. Για την αξιολόγηση της επαγγελματικής επικινδυνότητας χρησιμοποιήθηκε αυτοσχέδιο ερωτηματολόγιο. Τα αποτελέσματα της έρευνας αυτής έδειξαν ότι υπάρχει επαγγελματική επικινδυνότητα στις δραστηριότητες του προσωπικού που επηρεάζει τη σωματική και ψυχική κόπωση των εργαζομένων.